توضیحات
تحقیق در مورد ملاصدرا
صدرالمتألهین شیرازی
محمد بن ابراهیم بن یحیی قواموی شیرازی، معروف به « صدرالمتألهین» و «ملاصدرا»، بدون شک بزرگ ترین فیلسوف شیعی و دومین چهره بزرگ فلسفی در دنیای اسلام پس از ابن سیناست.
آثار متعدد فلسفی، تفسیری وروایی باقی مانده از او نشان دهندۀ وسعت دانش واحاطۀ او به علوم و فنون مختلف عصر اوست. بزرگ ترین اثر دایره المعارف گونۀ اون همان اسفار است که پس از وی در کنار آثار دیگری از او همچون الشواهد الربوبیه، به عنوان کتاب درسی نزد اهل حکمت تا همین روزگار متداول است.
تأثیر عظیم او در فکر فلسفی در ایران به گونه ای بود که جریان غالب فلسفی در حوزۀ شیعی را به تعالیم خود اختصاص داده است. اهمیت کار او در آن است که با تسلط و فهم آثار گذشتگان از حکمت مشاء، کلام، عرفان و فلسفۀ اشراق و با تأسیس قواعد تازۀ فلسفی، کوشید که در اقتفای اثر پیشینیان بین شرعیت و عقل و ظاهر و باطن جمع کند.
تحقیق در مورد ملاصدرا
«در نظام تألیفی جدیدی که ملاصدرا تأسیس کرد، می توان پنج عنصر اصلی را به وضوح باز شناخت. این پنج عنصر را البته با وضوح کمتری نزد حکمای دیگر عصر صفوی نیز باز می بینیم. این عناصر عبارت انداز: فلسفه ارسطو و پیروانش، تعالیم حکمای افلاطونی به ویژه افلوطین که کتاب نه گانه های او را مسلمانان به ارسطو نسبت می دادند. تعالیم ابن سینا، نظریات عرفانی ابن عربی، و اصول وحیانی، به خصوص آن دسته از تعالیم پیامبر اسلام (ص) و ائمه شیعه (ع) که بیشتر جنبه باطنی داشتند در این میان، دو منبع آخر واجد اهمیت خاصی است.
تحقیق در مورد ملاصدرا
برخی ابتکارات و نوآوریهای فلسفی ملاصدرا
الف) اصالت وجود
ابن سینا در فلسفۀ خویش مسئلۀ زیادت وجود بر ماهیت را مطرح نمود وبدین ترتیب زمینۀ بحث اصالت وجود و یا اصالت ماهیت را در فلسفه پدید آورد. ذهن ما از اشیاء واحد خارجی دو مفهوم انتزاع می کند.
یکی مفهوم «چیستی». یک حکم ذهن آن است که این شیء «موجود» است و دیگری آن است که این موجود مثلاً انسان، اسب، سنگ و … است. مفهوم هستی و «وجود» با توجه به اشتراک معنوی مفهوم آن، ئر همۀ مواردی که به کار برده می شود یک معنی بیشتر ندارد و بر همۀ اشیاء به یک معنی صدق می کند.
تحقیق در مورد ملاصدرا
معنای اصالت و اعتبار در این مبحث
سؤالی که مطرح می وشد آن است که از این دو مفهومی که ذهن از اشیاء مختلف انتزاع می کند، یک واقعیت خارجی را تشکیل می دهد و به اصطلاح ما به ازای حقیقی دارد، و کدام یک طفیل و تبع دیگری بوده و از آن انتزاع می شود. «اصالت» در این مبحث به کعنای تحقق و منشأ اثر بودن است و اعتباری بودن به معنای منشأ اثر نبودن است.
به تعبیر مرحوم مطهری دربارۀ این دو مفهومی که ما در ذهن داریم چند فرض متصورّ است. یکی اینکه هر دو خارجیت و واقعیت نداشته باشند و دیگر آنکه یکی واقعیت داشته و دیگری با تأمل ذهنی از آن اتزاع شود که خود دو حالت پیدا می کند: یکی آنکه گفته شود آ«چه واقعیت دارد وجود است و «ماهیت» انتزاع و اعتبار ذهنی است- اصالت وجود- و دیگر آنکه گفته شود آ«چه واقعیت دارد ماهیت است و «وجود» انتزاع و اعتبار ذهنی است- اصالت ماهیت.
فرض اول و دوم هر دو باطل اند و هیچ فیلسوفی نیز به آنها قائل نشده است. این فرض که هر دو ذهنی باشند و هیچ یک «واقعیت» نداشته باشند به معنای سفسطه و انکار واقعیت خواهد بود. و این فرض که هردو واقعیت داشته باشند خلاف ادراک وجدانی بدیهی ما درباب «وحدت» اشیاء خواهد بود و به اصطلاح مستلزم کثرت واحد خواهد شد. بنابراین فقط یک فرض باقی می ماند و آن اینکه یکی از آنها اصیل و واقعی و دیگری تبعی و انتزاعیی باشد و این همان مسئلۀ اصالت و یا اعتباری بودن وجود یا ماهیت است.
تحقیق در مورد ملاصدرا
میرداماد استاد صدرالمتألهین نیز به شدت از اصالت ماهیت دفاع می کرده است و به تعبیر برخی از بزرگان «از محققان فلاسفه فقط دونفر قائل به اصالت ماهیت بودند؛ شیخ الاشراق و سید محقق داماد که در این مسئله متصلب تر از شیخ اشراقی است».
صدرالمتألهین نیز همچنان که خود می گوید تا مدتی به همین اعتقاد- یعنی اصالت و ماهیت- پایبند بوده است تا آنکه با هدایت الهی و الهام ربانی به نادرستی آن عقیده واقف گشته و به اصالت و جود معتقد شده است. فیلسوفان مشائی و صوفیه نیز به اصالت وجود معتقد بوده اند. منتهی فیلسوفان مشاء در عین باور به اصالت وجود، سلسلۀ وجودات را حقایق متباینه می دانسته اند، اما صدرالمتألهین با قول به اصالت وجود به «حقیقت واحده» بودن آن نیز قائل است و اختلاف مراتب آن را ناشی از شدت و ضعف و کمال و نقص می داند.
همچنین ببینید: زیباشناسی از منظر ابن سینا و رنگ در گلشن راز
سایت و فروشگاه اینترنتی محتوای دیجیتال
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.